Bairrada

Verslag van een tweedaags bezoek aan deze Portugese wijnstreek

Bairrada is een vlak en heuvelachtig gebied in Beira Litoral, tussen Águeda and Coimbra, ongeveer 200 km ten noorden van Lissabon. Aan de oostkant geven de bergen van Caramulo en Buçaco bescherming aan de wijngaarden. In het noorden wordt Bairrada begrensd door de Vouga rivier en in het zuiden door de Mondego rivier.

Klimaat

Er heerst een mild klimaat door de nabijheid van de Atlantische Oceaan, die grote invloed heeft. De winter is zacht en regenachtig, in de zomer waait een verkoelende wind van zee. Tijdens de rijpingsperiode van de druiven is er een flink verschil tussen dag- en nachttemperatuur, soms wel van 20ºC. Dat resulteert in een uitstekende zuurgraad van de druiven en frisse wijnen. De jaarlijkse neerslag bedraagt gemiddeld 1.100 mm, inclusief de ochtendmist.

Het klimaat lijkt wat op dat van Bordeaux, maar met betere eigenschappen. Bordeaux heeft immers de invloed van de warme golfstroom, waardoor het zeewater in de zomer een temperatuur heeft van ongeveer 23°. De oceaan bij Bairrada heeft die invloed niet, het zeewater is hier 's zomers 16°C, waardoor de zomer een koeler klimaat heeft. Bovendien is hier meer zonlicht, resulterend in een groter temperatuurverschil tussen dag en nacht, en een langer groeiseizoen. Soms is het hier zelfs te goed voor rode wijn.

Bodemsoorten

Baga was vroeger oceaan, er zijn in de bodem talloze schelpen te vinden. De onderbodems bestaan meestal uit kalkrotsen. De meest voorkomende bodemsoort is kalkhoudende klei uit de geologische periode midden Jura, te vergelijken met die van de Bourgogne. Ook kleizandbodems komen veel voor.

De DO Bairrada vereist dat de druiven zijn aangeplant op bruine of rode kalkbodems, litholische bodems met of zonder humus of losse schierzand bodems. Dirk Niepoort vindt dat Bairrada het beste terroir van Portugal heeft.

Wijngaarden

Bairrada was oorspronkelijk een agrarisch gebied. Op arme bodems die niet geschikt waren voor landbouw, werden wijnstokken geplant. Twintig jaar geleden verlieten wijnboeren, bottelaars en handelaren de streek. Baga wijn was niet in trek bij consumenten: de wijnen waren groen door onrijp fruit, met agressieve tannines en zuren. Het probleem was het ontbreken van kennis bij de wijnsector, met als gevolg een onjuist wijngaard management.

Bairrada heeft nu 10.000 ha wijngaarden met een gemiddelde afmeting van 0,2 ha, die erg verspreid liggen. Ze zijn vaak omgeven door bossen. Het gebied is bekend om de rode wijnen van baga, maar ook om frisse witte wijnen van maria gomes (fernão pires), cerceal, bical, arinto, rabo de ovelha en chardonnay en om de uitstekende mousserende wijnen. Sinds enige tijd zijn binnen de DO Bairrada ook internationale druivenrassen toegestaan.

Baga

Baga is het belangrijkste druivenras voor rode wijn in Bairrada. Enkele kenmerken:

• Lastig in de wijngaard, gevoelig voor meeldauw;
• compacte trossen, problematisch bij bush vines maar minder bij enkele cordon;
• dunne schil, waardoor de druiven barsten als het eind september regent, opzwellen, waardoor rot ontstaat;
• zeer laat rijpend, zeer veel groeikracht (moet streng worden gesnoeid), kleine druiven;
• houdt van klei- en kalksteen bodems en veel zonlicht;
• de wijnen hebben veel kleur, een hoge zuurgraad en kunnen zeer goed ouderen;
• wordt vaak vergeleken met Barolo of Bourgogne;
• vroeger werd baga meestal geblend, maar baga is in staat om in zijn eentje complexiteit neer te zette;
• in goede handen kan baga wijnen opleveren van topniveau.

Baga Friends

In 2010 hebben Filipa Pato (Filipa Pato & William Wouters) en Mário Sérgio Alves Nuno (Quinta das Bágeiras) de groep Baga Friends opgericht. De andere leden zijn António Rocha (Buçaco Wines), Dirk Niepoort (Niepoort), François Chasans (Quinta da Vacariça), Luis Pato (Luis Pato Wines) en Paulo Sousa (Sidónio de Sousa Wines). Ze brengen onder het etiket Baga Friends een gezamenlijke wijn uit.

Filipa Pato & William Wouters

Hier heb ik geen bezoek gebracht, ik proefde de wijnen tijdens Simplesmente…Vinho. Dit is het wijngoed van Filipa, dochter van Luis Pato en haar man William Wouters, oud voorzitter van de Belgische Sommelier Vereniging. De wijngaarden liggen op slechts 15 km van de oceaan. De wijnbouw is in omschakeling naar biologisch. Importeur: André Kerstens.

***+ 3B Blanc de Blancs, Filipa Pato & William Wouters

Mousserende wijn van 37% sercial, 35% bical en 28% maria gomes van het oogstjaar 2018, méthode traditionnelle. Geen vermelding van jaargang. Vergist in rvs tank met autochtone gisten, 9 maanden sur lattes, Alc. 12%, zuren 5,7 g/l, geen dosage: restsuiker minder dan 2 g/l. – Zeer strakke smaak, beendroog, fijn, mineraal en floraal.

***+ 3B Rosé, Filipa Pato & William Wouters

Mousserende wijn van 80% baga en 20% bical uit 2018, méthode traditionnelle. Geen vermelding van jaargang. Vergist in rvs tank met autochtone gisten, 9 maanden sur lattes, Alc. 11%, zuren 4,89 g/l, geen dosage: restsuiker minder dan 2 g/l. – Bleek zalmkleurig. Geur van aardbeien en anijs. Zachte, romige smaak met o.a. rabarber en vanille.

***(*) Roleta Russa Bical 2017, Vinho branco de Mesa, Filipa Pato & William Wouters

Droge witte wijn van 100% bical – 25-40 jaar oude stokken - uit de vallei van het dorp Ois do Barrio. Kalksteen/klei bodem. De druiven rijpen langzaam door expositie op het oosten. Langzame persing van hele trossen, gedurende enkele weken vergist met autochtone gisten in grote vaten, 22 maanden opgevoed op de fijne lie zonder bescherming tegen zuurstof. Niet gestabiliseerd, niet geklaard, niet gefilterd. Gebotteld augustus 2019. Alc. 10,5%, zuren 5,9 g/l, geen restsuiker. –Geur van wit fruit en bloemen met rokerige minerale tonen. Spannende wijn, zilt, mineraal, zuiver en sappig, met elegant fruit en amandelen.

****- Nossa Calcário Baga 2017, Bairrada DOC, Filipa Pato & William Wouters

100% baga van 80-130 jaar oude stokken op kalk-klei bodems, slechts 3 tot 4 trossen per wijnstok. Rendement 12 hl/ha. Biodynamische wijnbouw. Gedeeltelijk ontsteeld, vergist in open eiken lagares met af en toe onderdompelen. Opvoeding 18 maanden in gebruikte vaten van 500 en 600 liter. Alc. 12,5%, zuren 6,2 g/l, restsuiker minder dan 1,5 g/l. – Zuivere geur van kersen en specerijen. Met openstaan komen secundaire aroma's los zoals tabak, kreupelhout en chocolade. Stevig en robuust van smaak, zeer krachtig en vlezig met zachte, afgeronde tannines. Energieke finale met volop verfijning.

Quinta da Vacariça

Ook dit wijngoed in Tamengos heb ik niet bezocht, maar ik proefde enkele wijnen tijdens Simplesmente…Vinho. Quinta da Vacariça is een project van de Franse caviste François Chasans en zijn Portugese vrouw Maria do Céu Martins Eleutério. Het wijngaardbezit omvat:

• De Cardosa wijngaard van 2 ha met 100% baga.
• Een perceel van 0,3 ha met 90 jaar oude stokken van diverse autochtone rassen, wit en rood.
• Een perceel van 0,8 ha in Ventosa do Bairro.

De productie combineert traditie met innovatie. Respect voor de wijngaard en de natuur zijn de uitgangspunten van Quinta da Vacariça. Kwaliteit in plaats van hoeveelheid. Met de nadruk op zuren en zachte tannines. Het rendement bedraagt gemiddeld slechts 17 hl/ha. Biologische en biodynamische wijnbouw zijn in aantocht. Geen importeur.

***(*) Baga 2012, Quinta da Vacariça (magnum)

100% baga. 2 jaar opvoeding in barriques, 5 jaar flesrijping. Alc. 12,5%. Exportprijs per fles € 13,00. – Levendige florale geur van rood fruit, iets animaal. Vrij volle smaak, mooi zacht, met flink concentraat en veel zuren, minimaal qua volatile. Flinke lengte.

****- Baga 2013, Quinta da Vacariça

Dit was een zeer warm jaar. Alc. 14%. – Meer geur en smaak van fruit en bloemen, met meer karakter. Een hoger niveau.

***(*) Baga 2015, Quinta da Vacariça

De geur is nog tamelijk gesloten, met een mooie expressie van zwart fruit. Ferme, krachtige tannines en een wat drogende finale. Nog 2 jaar bewaren en serveren in een groot Pinot Noir glas.

Luís Pato - Quinta do Robeirinho

Dit familiebedrijf dateert uit de 18^e eeuw. De 'rebel van Bairrada' wordt Luís Pato vaak genoemd, en zo presenteert hij zich graag. Maar hij is ook een pionier van de Bairrada wijnsector. Luís werkt met precisie en is ruimdenkend.

João Pato, de vader van Luís, begon in 1970 zelf te bottelen, als eerste in Bairrada. Luís deed een opleiding als chemicus, niet als wijnmaker, kreeg in 1980 de leiding van het bedrijf en produceerde zijn eerste wijn. In 1985 volgden 2 revolutionaire veranderingen. Baga druiven werden voortaan ontsteeld en de wijn werd opgevoed in vaten van Frans eiken. Luís was een van de eersten die in het grote wijnjaar 1995 na de bloei een groene oogst verrichte, waardoor de kwaliteit van de wijnen veel beter werd.

Wijngaarden

Luís Pato bezit 60 ha wijngaarden op 20 km afstand van de oceaan en koopt nooit druiven van anderen. Hij heeft wijngaarden met vier bodemsoorten: klei, kalk, zand en kleizand. De plantdichtheid van de wijngaarden is zeer hoog, waardoor de groeikracht per wijnstok minder is.

Hij begon in 1995 single vineyard wijnen te produceren met de etiketten Vinha Pan, Vinha Barrosa en Quinta do Ribeirinho Pé Franco, en gaf veel aandacht aan oude stokken. In 1998 kocht hij de Vinha Formal wijngaard, waarvan hij een topklasse witte single vineyard wijn produceert.

Vinhas Velhas

In 1988 plantte Luís baga wijnstokken op zandbodems, waardoor hij geen onderstokken hoefde te gebruiken. De Vinhas Velhas wijnen waren een groot succes. Dit herhaalde hij onlangs met bical stokken, waarvan hij mousserende wijn produceert. Voorlopig slechts 180 flessen, voor vrienden. Amerikaanse onderstokken verhogen de groeikracht: de plant produceert veel bloemen maar weinig druiven, en er ontstaat mille-rendage.

Tot nu toe is er geen phylloxera ontstaan in de wijngaarden met een zandbodem. Het rendement van wijnstokken zonder onderstok bedraagt 10 procent van stokken met Amerikaanse onderstok. Dit is een natuurlijke rendementsverlaging, zodat een groene oogst niet nodig is. Zonder onderstok hebben de wijnen meer body en complexiteit, met onderstokken proef je altijd de tannines.

Productie en export

De gemiddelde productie bedraagt 360.000 flessen per jaar. Importeur: Maria Gomes te Amsterdam. De vermelde prijzen zijn horecaprijzen ex BTW.

Tesla

In zijn witte Tesla haalde hij mij op van mijn hotel in Porto. Apentrots liet hij onderweg de spectaculaire functies zien op het levensgrote scherm van de boordcomputer. Samen met de Engelse wijnjournaliste Sarah Achmed, die zich heeft gespecialiseerd in Portugese wijnen, werd ik ontvangen op de winery in Amoreira da Gándara met een heerlijk aperitief.

***(*) Vinho Espumante Bruto Baga, Luís Pato

100% baga van kalk-klei bodems. Geoogst in augustus als de zuurgraad nog hoog is. Licht geperst in een vacuüm pers. Vergist in rvs tanks met micro-oxygenatie. 3-9 maanden sur lattes. Er wordt een 'druppel' rode wijn van baga aan toegevoegd voor de kleur, bovendien lijken de tannines dan zoeter. Alc. 12,5%, zuren 5,5 g/, geen dosage. – Heel licht paarse kleur. Frisse, fijne geur van rood fruit, zeer aangenaam en elegant. Dat zet zich voort in de smaak, met zachte zuren door de micro-oxygenatie. Heerlijk fris aperitief, zowel frivool als serieus. De traditionele wijn bij speenvarken uit de oven, de regionale specialiteit.

***(*) Vinho Espumante Bruto Maria Gomes, Luís Pato

100% maria gomes. Dosage 5 g/l. € 8,95. – Bleekgeel, fijne mousse. Meer aroma, vooral floraal, met minerale levendigheid. De smaak is ronder en steviger, met wit fruit en marsepein. Aangename, licht zoete finale.

Veertigste wijnoogst

Omdat Luís Pato zijn veertigste wijnoogst viert, heeft hij een gezelschap van ongeveer 15 wijnliefhebbers uitgenodigd voor een bijzondere proeverij. We gaan naar de schatkamer in de kelder, waar een grote collectie flessen wijn wordt bewaard van alle oogstjaren. Sarah Ahmed krijgt het verzoek om 5 wijnen uit te zoeken uit de periode 1980 tot 2020, die overigens door Luís Pato al waren geselecteerd. Zij neemt de flessen mee en sommelier António Lopes van restaurant O Paparico in Porto prepareert de flessen wijn en serveert ze.

***(*) Vinha Pan 2017, Bairrada DOC, Luís Pato

Mousserende witte wijn uit de Pan wijngaard van 100% baga. Geen dosage, geen toegevoegd sulfiet. Alc. 12,5%. € 21,70. – Bleek goudgeel met minimale zweem van rood. Fijne mousse. Aromatische, volle en minerale geur van geel fruit. Pure, schone smaak van planten, bloemen en wit fruit met flinke zuren en gemiddelde concentratie. Vrij lange finale met minerale stevigheid. Prima wijn, strak, fris en energiek.

**** Vinha Formal 2008, Vinho Regional Beiras, Luís Pato 

Droge witte wijn van 100% bical, van 28 jaar oude stokken in de wijngaard Óis do Bairro. Luís is een ware ambassadeur van bical. Vroeger was witte wijn in Bairrada zeldzaam. Deze wijn is een goed voorbeeld van hoe bical wijn kan ouderen. Opvoeding 6 maanden in nieuwe eiken vaten van 650 liter. Weinig SO2 toegevoegd. Productie 3.750 flessen, 50 magnums en 50 dubbele magnums. Alc. 13%. – Goudgele, geconcentreerde kleur. Complexe geur van kweepeer, grapefruitschil, droogbloemen en vanille. Zoetige inzet van de rijke smaak, ondersteund door uitstekende zuurgraad. Veel schakeringen van prachtig fruit, ook iets tropisch. Custard en angélique. Zeer lange finale met o.a. gekonfijte grapefruitschil en groene olijven. Prachtige wijn.

****(*) Bairrada 1984, Bairrada DOC, Luís Pato

Rode wijn van 100% baga. Niet ontsteeld. Luís heeft vóór de gisting water toegevoegd, wat verboden was. Opvoeding in cementen tanks. Speciale botteling voor de Confraria dos Enófilos da Bairrada. Van deze wijn liggen nog maar enkele flessen in de schatkamer. Gedecanteerd. – De kleur heeft een gemiddelde concentratie en behoorlijk wat evolutie. Geur van aardbeienjam, leer, specerijen en dierlijke tonen. De traditionele smaak imponeert met mooi gerijpt fruit en rustieke secundaire aroma's. Frisse, lange finale met zachte, rijpe tannines en geen spoor van droging. Deze zeer complexe terroirwijn is in uitstekende conditie en kan nog vele jaren worden bewaard. Dit blijkt ook uit een leeggedronken glas, dat bij deze wijn de meeste concentratie heeft van de drie rode wijnen.

**** Quinta do Ribeirinho Pé Franco 2011, Bairrada DOC, Luís Pato

Rode wijn van 100% baga, zonder onderstok geplant in 1988. Rond de wijngaard staan eucalyptus bossen die de wijnstokken kunnen beïnvloeden met hun aroma. Productie 635 flessen, 50 magnums en 50 dubbele magnums. Alc. 13%. € 99,00. – Diep robijnrood met paars, geen verkleuring. Zeer aromatisch geur van prachtig rijpe bramen, cassis en wild. Vitale inzet van nog jeugdig rijp bosfruit, zachte zuren en tannines, karaktervol en complex. De finale is lang tot zeer lang, waarbij de smaak voortdurend fris blijft. Prima typiciteit.

****+ Vinha Pan 1996, Bairrada DOC, Luís Pato

Rode wijn van 100% baga uit de Pan wijngaard, zonder onderstokken. Alc. 13%. – Gemiddeld geconcentreerd robijnrood met weinig evolutie. Prachtige geur, zeer aromatisch, met leer en specerijen. Spannend en complex. Ook de hechte, complete smaak imponeert, met prachtige zuiverheid en rijpe tannines. Zeer compleet, lang tot zeer lang. Karakter en concentraat.

Toegift

Intussen haalt sommelier António Lopes uit de schatkamer een fles wijn die hij nog beter vindt dan de wijnen die wij zojuist hebben geproefd. Naar zijn mening de beste Portugese wijn, die op zijn wijnkaard staat voor € 700,00. De prijs op internet is € 158,10.

***** Quinta do Ribeirinho Pé Franco 1996, Bairrada DOC, Luís Pato

100% baga van wijnstokken zonder onderstok. Rond de wijngaard staan eucalyptusbossen. Alc. 13%. Productie 1.100 flessen en 60 magnums. – Vrij diep robijnrood, geen evolutie. De geur vertoont een prachtige concentratie van aardbeien- en bramenjam, met grote complexiteit. De smaak is een feest van complexiteit, met puur en vitaal fruit en jodium door de invloed van de oceaan. Zachte, gespierde tannines, flinke zuren en iets eucalyptus. Romige, explosieve finale met heerlijke rijpheid.

Na deze indrukwekkende jubileumproeverij werden als aperitief twee mousserende wijnen geschonken:

****- Vinha Formal 2009, Bairrada DOC, Luís Pato

Assemblage van 70% touriga nacional en 30% bical. Uit de Formal wijngaard met een kalkbodem, geen dosage. Dit is de 2^e oogst van deze wijn. De basiswijnen werden een maand lang vergist in tweedejaars eiken vaten. Méthode traditionnelle. 9 maanden sur lattes. 500 flessen kregen nog 2-3 jaar extra rijping. – De kleur is licht oranje. Elegante geur en smaak, fijn ontwikkeld. Vitale zuren, fraai in balans met veel fruit en een vettige structuur door de lange rijping op de lie.

***(*) 0

Oranje kleur. Geur en smaak presenteren rijke, rustieke aroma's van positieve oxidatie, karamel, boter en gekonfijt fruit, met een impressie van zoet. Zal prachtig combineren bij Canard à l'orange.

Bij de staande lunch met finger food volgde nog een hele serie wijnen:

***(*) Vinhas Velhas Vinho Branco 2019, Bairrada DOC, Luís Pato

Droge witte wijn van bical, cerceal en sercialinho, van oude stokken op kalkbodems. Geen toegevoegde SO2, geen malo. Alc. 13%. € 8,65. – De geur is muskaatachtig en jong, met wat perendrups. De smaak heeft een goede grip, als van een droge muskaatwijn. Veel expressie, droog en sappig met goede zuren en speels fruit. Behoorlijke lengte.

***+ Parcela Cândido Vinho Branco 2018, Bairrada DOC, Luís Pato

Droge witte wijn van 100% cerceal. Uit de wijngaard Cândido, een perceel van de Formal wijngaard, genoemd naar de huisarts van de familie en de vroegere eigenaar. Kalk-klei bodem, in gebruik als wijngaard sinds 1866. Geen toegevoegde SO2, geen malo. Alc. 12,5%. - Iets troebel. Reductieve geur met wat putlucht. Gesloten, fris en zuiver, zeer strak.

***(*) Rita Formal White Wine 2018, Vinha Regional Beira Atlântico, Luís Pato

Orange wine van 100% baga, geproduceerd naar aanleiding van de geboorte van kleindochter Rita. Alc. 12,5%. – Zeer expressieve geur met bijzonder veel aroma's. Ananas en boter. Prachtig.

***(*) Vinha Barrosa 2016, Bairrada DOC, Luís Pato

Rode wijn van 100% baga uit de Barossa wijngaard met 100 jaar oude stokken. € 20,20. – Veel geur van kersen, aardbeien en bessen. Opvallend zachte smaak van gul en perfect rijp fruit. Gemiddelde lengte, heerlijke wijn, helemaal op dronk.

**** Baga Vinhas Velhas 2017, Bairrada DOC, Luís Pato

Rode wijn van 100% baga, oude stokken. Alc. 12,5%. € 14,65. – Zeer krachtige geur van kersen, bessen, viooltjes en jodium. Strakke smaak met grip en meer tannines dan de Vinha Barossa. Ook eucalyptus. De finale is lang tot zeer lang, met puur fruit. Fraaie wijn bij lever met gesmoorde snijbiet.

***(*) Baga Vinhas Velhas 2016, Bairrada DOC, Luís Pato

2016 was een zeer warm jaar. Rode wijn van 100% baga, oude stokken. Alc. 13%. € 14,65. – Goed geconcentreerd robijnrood. Diepe geur met helaas wat groene tonen (kurksmaak?). De smaak is in orde, maar heeft onderliggend ook groene tonen. De finale is wat kort, wat ook weer een indicatie is voor kurksmaak. Helaas geen goede fles, en er ging geen nieuwe fles open.

****(*) Pé Franco '8' 2015, Bairrada DOC, Luís Pato

Rode wijn van 100% baga. Prephylloxera stokken zonder onderstok in de Valladas wijngaard, met een kalk-klei bodem. Productie 460 flessen en 20 magnums. Alc. 13%. € 99,00. – Veel aroma van kersen, zeer zuiver, doet denken aan pinot noir. Open en absoluut complex, met kracht en finesse. Frisse inzet van de droge smaak, met puur fruit van kersen. Stijlvol en zeer drinkbaar. Lange, rechtlijnige finale.

****+ Quinta do Moinho 2000, Vinho Regional Beiras, Luís Pato

100% baga uit de Quinta do Moinho wijngaard. Niet gefilterd. Alc. 12,5%. Productie 14.500 flessen. € 24,70. – Gemiddeld tot diep geconcentreerd robijnrood met nog opvallend weinig evolutie. Complexe geur van bosfruit en kreupelhout. Aangenaam vlezige en mooi ontwikkelde smaak van rijpe aardbeien, bessen, en zwarte kersen, met leer en specerijen. Flinke lengte. Prachtige wijn met energieke frisheid.

Tot slot 2 dessertwijnen:

***(*) AM 2013, Luís Pato

De naam is een afkorting van Abafado Molecular. Rosé van 100% baga. Geconcentreerd met cryo-extractie (moleculair) en gestopt met koude (Abafado). Alc. 9%. – Fris, halfzoet en fruitig. Kersen, aardbeien en rabarber. Prima.

****- AM 2010, Luís Pato

De naam is een afkorting van Abafado Molecular. Rosé van 100% baga. Van een warmer jaar met zoetere druiven. Geconcentreerd met cryo-extractie (moleculair) en gestopt met koude (Abafado). - Kersenjam. Beter geslaagd als dessertwijn.

Tot slot

Luís heeft in 40 jaar met vallen en opstaan geleerd wat hij wel en niet moet doen. Welk druivenras op welke bodem en waarom. Toch blijft hij nog steeds zoeken en experimenteren. Hij heeft bewezen dat Bairrada een perfecte streek is, niet allen voor rode wijnen van baga, maar vooral voor witte en mousserende wijnen.

Vinhos Vadio

Dit wijnbedrijf van Luís Patrão – geboren en getogen in Bairrada - en de Braziliaanse Eduarda Dias is gevestigd in het dorp Poutena, in het midden van Bairrada in de Dom Pedro vallei. In de nabijgelegen stad Coimbra is de 500 jaar oude universiteit gevestigd met een faculteit oenologie en wijnbouw, waar veel Portugese mensen uit de wijnsector hebben gestudeerd.

Hier in de Dom Pedro vallei bevinden zich 200 ha wijngaarden met 300 eigenaren. 30 jaar geleden stond hier uitsluitend baga, maar nu staan er diverse andere rassen als aragonez, cabernet sauvignon en merlot.

Vinhos Vadio is een klein familieproject dat werd opgezet in 2005. Oenoloog Luís verdeelt zijn tijd tussen zijn wijnbedrijf in Bairrada en Herdade de Coelheiros, waar hij chef-wijnmaker is. Daarvoor werkte Luís 13 jaar als wijnmaker bij Herdade do Esporão in Alentejo.

Wijngaarden

Vadio bezit in de Forno vallei drie kleine wijngaarden, samen 7 ha, met totaal verschillende terroirs en microklimaten. De wijnbouw wordt verzorgd door Dinis Patrão, de vader van Luís. Hij is elke dag in de wijngaarden te vinden. De wijnbouw is biologisch.

Dit zijn de percelen van Vadio:

• Rexarte – een heuvel op het westen met zandbodem, cerceal en bical; op een aangrenzend perceel met klei en leemzand staat baga.
• Vale Dom Pedro – op een helling tegenover Rexarte, gescheiden door een beekje; de bodem bestaat uit klei, kalksteen en zand. Baga stokken. Hier zijn 300 wijnboeren actief met 300 ha wijngaarden. Van een aantal boeren – altijd dezelfde – worden druiven bijgekocht.
• Bárrio – in een vallei, licht golvende kalk-kleibodem. Drie percelen, Bárrio Velho met bush vines uit 1932, Cancelinha (2013) en Bárrio do Forno (2007), waar vroeger 7 kalkovens stonden. Alleen baga.

Nieuwe aanplant

Luís Patrão vertelt dat hun beste druiven van hellingen komen. Maar er speelt nog iets anders. Een paar jaar geleden werden percelen beplant met een oud kloon van baga, de Poeirinho kloon. Met een hogere plantdichtheid van 5.000 stokken/ha. Het is een kloon met kleine trossen en druiven, die minder productief is. Bovendien werden kruiden en graansoorten in de tussenpaden gezaaid. Op elke rij andere planten. De bodem wordt met kleine machines opengehouden.

De wijnstokken werden aan draden hoog opgebonden (enkele cordon) om het rendement omlaag te brengen en de loofwand meer lucht te geven, zodat de compacte trossen meer ventilatie krijgen, waardoor betere rijping en minder ziektes. Bij de nieuwe aanplant is rekening gehouden met de windrichting en de zon. Door dit alles kan Luís 10 dagen eerder oogsten dan collega's, vóór de regen komt. Cruciaal in natte jaren.

Op een braakliggend stuk grond naast de wijngaard zien we rode planten staan die een indicatie geven voor de pH van de bodem.

Biologisch

De wijnbouw is biologisch, maar het certificaat geldt alleen voor de wijngaarden en niet voor de kelder, omdat voorlopig nog 30% van de druiven wordt bijgekocht. In de wijnbouw worden enkele aspecten gebruikt van de biodynamie, zoals sproeien met homeopathisch verdunde extracten. Er wordt zelfgemaakte compost gebruikt met poeder van kalkrotsen. De weg naar biodynamie is een groeiproces, Luís wil langzaam begrijpen waarom. Ook wordt gewerkt met seksuele verwarring voor bestrijding van schadelijke insecten.

Productie

Behalve een perceel van 0,3 ha met baga op kleibodem – sinds vorig jaar single vineyard - werden alle wijngaarden opnieuw beplant om een betere balans te krijgen. De bush vines werden vervangen door enkele cordon met een hoge loofwand. Daardoor krijgen de druiven meer wind en zon, en betere fenolische rijpheid. Luís Patrão hecht niet zoveel waarde aan oude stokken, hij vindt het maar romantiek. Het gemiddelde rendement bedraagt 5 tot 7 ton per hectare.

70% van de druiven komt van eigen wijngaarden, 30% wordt gekocht van wijnboeren met kleine percelen. Het plan is om binnen 10 jaar uitsluitend met eigen druiven te werken van in totaal 10 ha. Maar het kopen van wijngaarden is zeer lastig. De boeren beschouwen het als een schande als ze hun land verkopen. Het is dan jarenlang wachten tot er een perceel beschikbaar komt. De huidige productie bedraagt 50.000 flessen per jaar. Imp. Arisz et Al., Amsterdam.

Winery

Een oud pakhuis werd aangepast voor de productie van wijn.

• De witte wijnen worden vergist en opgevoed in rvs tanks en gebruikte vaten. De wijnen die op vat gisten krijgen meestal malo.
• De druiven voor de rode wijnen werden vorig jaar voor het eerst niet ontsteeld, er werd vergist met 50% hele trossen. Luís is er erg tevreden over, het kan in sommige jaren wellicht nog meer worden. De gisting gebeurt in open tanks of kleine rvs tanks, en de wijnen rijpen minstens 12 maanden in gebruikte vaten.
• De basiswijnen voor de mousserende wijnen (méthode traditionnelle) worden vergist en opgevoed in gebruikte vaten en vervolgens in een solera. Minimaal 18 maanden sur lattes bij een collega.
• Voor het bottelen wordt een mobiele bottellijn gehuurd.

De volgende wijnen heb ik geproefd:

***+ Vadio White 2018, Vinhos Vadio

60% cerceal van zandbodems en 40% bical van kalk-kleibodems. 's Morgens vroeg geplukt, hele trossen geperst. Cerceal werd vergist in rvs tanks, bical in gebruikte vaten. Opvoeding 6 maanden op de fijne lie, bical op vat met wat malo, cerceal in rvs tanks. – Vrij aromatische geur, bloemen van de cerceal en krachtige citrus van de bical. Licht-zilte smaak met sterke zuren. Ook planten en wit fruit. De geur voorspelt meer dan de smaak waar maakt.

***(*) Vadio Red 2016, Vinhos Vadio

100% baga uit diverse eigen wijngaarden met kalk-kleibodems en een deel gekochte druiven. Handmatige oogst, volledig ontsteeld. Vergist met autochtone gisten en lichte extractie. Opvoeding 24 maanden in gebruikte vaten. Alc. 13%. – Zuivere, ingetogen geur. Zachte smaak, vrij vol, lichte toets van kreupelhout, specerijen en dierlijke tonen. Goede frisse balans. Strakke finale waarin de zachte tannines terugkomen.

***(*) Grande Vadio Red 2014, Vinhos Vadio

100% baga uit wijngaarden op heuvels met de beste expositie. Handmatige oogst, volledig ontsteeld. De druiven van elk perceel worden apart vergist met handmatig onderdompelen. Malo en 12-18 maanden rijping in gebruikte 500 l vaten. Eerder gebotteld om fruit en textuur beter te laten uitkomen. Alc. 13%. –Geur en smaak hebben veel fruit en minder houtinvloed. Hoge zuurgraad, geen restsuiker. Gespierd, fris, elegant en puur.

****- Vadio Rexarte 2015, Vinhos Vadio

100% baga van 6 jaar oude stokken uit een klein deel van een wijngaard waar verder alleen wit staat op zandbodem. Hier bestaat de bodem echter uit klei en kalksteen, met expositie op het noorden. Vandaar baga, die het hier onverwacht goed doet. Alc. 13%. – Flink geconcentreerd paarsrood. Intense geur van zuiver bosfruit met mineraal karakter. Ook de smaak is fraai, met veel vulling van rijpe zwarte bessen en kersen en fijne, zachte tannines. Lange finale met verfijning. Zeer interessant.

****- Vadio 2010, Vinhos Vadio

Ieder jaar wordt 10% van deze wijn apart bewaard om later op de markt te brengen tegen ongeveer de dubbele prijs. Dit is een voorbeeld. – Geur en smaak van bramen en bosbessen zijn prachtig ontwikkeld en tonen aan dat deze wijn niet te jong moet worden gedronken. Alles is er nu, het is een heerlijke complete wijn met balans, karakter en volop fruit. Een juiste beslissing.

**** Vadio Sparkling White, Vinhos Vadio

Van baga, bical en cerceal. Vroeg in de ochtend geplukt, de hele trossen werden zacht geperst. De basiswijnen worden vergist in barriques met 6 maanden vatrijping op de fijne lie en rijpen daarna in een solera die werd gestart in 2007. Méthode traditionnelle. 24 maanden sur lattes bij een collega. Dosage 6 g/l. – Erg mooie, rijpe geur met positieve oxidatie. Krachtige complexe wijn met bijzonder elegante en romige dimensies, noten en heerlijk gekonfijt fruit, dat alles compleet en in heerlijk evenwicht. Zilte finale door de lange rijping. Doet denken aan een grote witte Bourgogne. Een waar succes, geheel in de stijl van de Cavas van Gramona en de Champagnes van Jacques Selosse, die ook met soleras werken.

***(*) Vadio Sparkling Rosé 2017, Vinhos Vadio

100% baga uit een 30 jaar oude wijngaard van een kleine wijnboer, waar door de groeikracht van de baga de rijpheid laag is en de zuurgraad overheerst. Hele trossen werden zeer zacht geperst. Gisting in rvs tanks en gebruikte vaten. Méthode traditionnelle. 18 maanden sur lattes. Dosage 6 g/l. – Licht zalmkleurig, zeer fijne mousse. Frisse geur en smaak van licht rood fruit met goede romige structuur. Prima wijn, vrij stevig.

In de kelder geproefd:

***(*) Cerceal 2019

100% cerceal, uit rvs tank geproefd. Luís werkt niet met maria gomes, een ras dat nog aromatischer is dan cerceal. – Stuivende florale geur. Prima smaak van geel fruit en bloemen.

**** Bical 2019

100% bical, geproefd uit vat. – Troebel. Wat gesloten citrusgeur. Stevige smaak van geel en wit fruit, mineraal en energiek. Lange tot zeer lang door de vatgisting.

***(*) Baga 2018

100% baga, geproefd uit een oude conische staande foeder. Wordt gebotteld als Vadio Classic. Alc. 12%. – Heerlijke frisse, vlezige structuur met delicaat bramenfruit en fijne tannines.

****+ Baga 2018

100% baga uit de Rexarte wijngaard, geproefd uit vat na mal en 12 maanden rijping. 10 dagen vergist op de schillen met 50% hele trossen. Na de vatrijping rijpt de wijn nog 4-5 jaar op fles alvorens op de markt te komen. – Pure geur van viooltjes en bramen met veel definitie. Bijzondere, zeer harmonische smaak met veel karakter. Zeer lange finale met wat drop. Prachtwijn.

Quinta das Bágeiras

Dit is het wijnbedrijf van Mário Sérgio Alves Nuno. Ik sprak hem eerst tijdens Simplesmente…Vinho en bezocht twee dagen later zijn bedrijf in de plaats Fogueira. Dit dateert uit 1989. Toen werden de druiven nog verkocht, maar de vader van Mário ging zelf rode, witte en mousserende wijnen maken en bottelen.

Wijngaarden

Het wijngoed bevindt zich op 25 km van de oceaan en ligt op 60 m hoogte boven de zeespiegel. Het bezit de volgende wijngaarden, in totaal 28 ha:

BÁGEIRAS – lager gelegen op vlak terrein, klei en zand; voornamelijk witte basiswijnen voor de mousserende wijnen.

FIGUEIRA DA COSTA – nieuwe wijngaard met baga die vroeger verlaten was.

CASAL PINHOSO – zeer oude wijngaard op het zuiden met kalk-kleibodem, vroeger van de schoonfamilie; meest baga, ook wat witte rassen en een paar andere wijnstokken.

COSTEIRA - ongeveer 6.000 m², expositie zuidwest, kalk-kleibodem; baga en touriga nacional voor Pai Abel Tinto.

LAGOA DA ÁGUA - zandbodem, witte druivenrassen voor de mousserende wijn.

LAGOA DA ESTRADA - zandbodem, witte druivenrassen voor de mousserende wijn.

BARRIO – laag gelegen vlak perceel met kalk-kleibodem, voormalige steengroeve; witte druivenrassen voor Pai Abel Branco.

QUINTA DAS PEDREIRAS - 4 ha, waarvan een met zeer oude stokken; op een stijl gedeelte staan 100 jaar oude baga stokken en op een vlakker stuk met minder kalk-klei karakter staan witte rassen.

CORGA – de grootste wijngaard met 8 ha, de enige voor rode wijn in Fogueira, waar de winery zich bevindt; kalk-kleibodem, op steilere hellingen staan baga en touriga nacional, bestemd voor rode Colheita of Reserva wijn; op de vlakke gedeeltes staan witte rassen voor witte wijn en iets baga voor mousserende rosé.

CABEÇO - ongeveer 7.000 m² naast de winery, vlakke bodem van klei en kalk met veel stenen, bical voor witte wijn.

LAMEIRINHAS  - ongeveer 5.000 m² met kalk-kleibodem, expositie zuidwest; touriga nacional voor rode Reserva wijn.

Er worden geen druiven bijgekocht. De wijnbouw is milieuvriendelijk, met minimaal gebruik van bestrijdingsmiddelen. De oogst gebeurt volledig met de hand.

Met Frederico, de zoon van Mário bezoek ik een wijngaard op een steile helling met terrassen en 85% baga plus 20 tot 30 andere druivenrassen, alles kriskras door elkaar. De stokken zijn 100 jaar oud. Op de top van de heuvel met een zandbodem staat een bos van naaldbomen en eucalyptus.

We rijden verder naar de Cabeço wijngaard, genoemd naar het dorp in de buurt. De stokken werden 2 jaar geleden geplant. Ze worden door plastic hoezen beschermd tegen konijnen en wilde zwijnen. Na 3 jaar mag er voor het eerst worden geoogst.

Kelder

Er worden zes lagares gebruikt voor de vergisting van rode wijn. De druiventrossen voor rode wijn worden nooit ontsteeld, er zijn nooit problemen met vegetale aroma's. Soms worden de druiven met de voeten getreden (met het gevaar dat de mensen in slaap vallen door de CO2), soms worden houten stampers gebruikt. De stelen rijpen langzamer dan de druiven, maar het groeiseizoen van baga is zo lang dat dit altijd goed gaat. Voor het persen wordt een basket press gebruikt die met waterdruk de basket met druiven omhoog drukt.

De druiventrossen voor de witte wijnen worden in hun geheel geperst. De most vergist in open betonnen tanks met iets toegevoegde SO2. Mário is niet bang voor oxidatie, de gistende most wordt zelfs extra omgeroerd voor meer zuurstofcontact. Dit heeft de familie altijd zo gedaan, ook voor de mousserende wijnen. Verder wordt er minimaal ingegrepen tijdens de vinificatie.

Mousserende wijnen

De productie van mousserende wijnen volgens de méthode traditionnelle gebeurt in eigen beheer. 1 tot 4 jaar sur lattes. Remuage en dégorgement worden met de hand gedaan. Er worden ook magnums geproduceerd. We zien nog een stapel dubbele magnums liggen voorzien van kroonkurk. En er liggen flessen van de oogstjaren 2005 en 1991, die nu pas op de markt komen. Alle mousserende wijnen krijgen geen dosage.

Productie en export

Quinta das Bágeiras brengt momenteel 14 verschillende wijnen op de markt. De jaarlijkse productie bedraagt ongeveer 120.000 flessen. Importeur: Horizon Wines.

Geproefd

MOUSSERENDE WIJNEN

***(*) Espumante Bruto Natural Rosé 2017, Quinta das Bágeiras

100% baga. 24 tot 36 uur vergist met de schillen in kleine tanks, gevolgd door verdere gisting in rvs tanks. Alc. 12,5%. Productie gemiddeld 30.000 flessen. – Gemiddeld geconcentreerde roze kleur met oranje reflecties en zeer fijne belletjes. Geur van rood fruit en marsepein, aromatisch en elegant. Sappige smaak van kersen, aalbessen en frambozen, frivool en elegant. Lange, evenwichtige finale. Fraaie wijn met typerende, lichte expressie van baga. Heeft inderdaad geen dosage nodig door de van nature aanwezige balans.

**** Espumante Grande Reserva Bruto Natural 2015, Quinta das Bágeiras

Assemblage van maria gomes en bical. Vergist op de schillen, 90% in rvs tanks en 10% in gebruikte barriques. 36 maanden sur lattes. Alc. 13,6%. Productie 3.000 flessen. Wordt alleen in de beste jaren geproduceerd. – Gemiddeld geconcentreerd groengeel met zeer fijne mousse. Aromatische geur van de maria gomes met body van de bical. De frisse smaak heeft veel vulling van wit fruit, citrus en amandelen. In de lange, romige finale wat meloen en reine claude. Elegante, stijlvolle wijn met complexiteit en heerlijke balans.

****+ Espumante Velha Reserva Bruto Natural 2005, Quinta das Bágeiras

Vrij diep kleur, goudgeel/groene olijven, met een zweem van grijs en heel licht amber. Complexe, vrij diepe geur van o.a. grapefruitschil met karamel. Machtig in de mond, prachtig ontwikkeld door positieve oxidatie. Indrukwekkend, kweepeer, krachtige finale met effect van de lange autolyse. Nog veel te jong.

****(*) Espumante Grande Reserva Bruto Natural 1999, Quinta das Bágeiras

Licht amberkleurig, nog maar weinig mousse. Diep geschakeerde oxidatiegeur met karamel, Butter scotch, planten en patisserie. De smaak is zeer rijk en vol met vooral grapefruitschil en mondvullende mousse. Ik schonk de wijn over in een groot glas, waardoor de wijn rijker werd en complexe aroma's los kwamen. De wijn wordt steeds mooier met openstaan, de oxidatieve tonen van karamel zijn helemaal verdwenen. Nu zijn er tonen van bloemen, veel fruit en taarten van marsepein. Heel bijzonder.

****(*) Espumante Grande Reserva Bruto Natural 1991, Quinta das Bágeiras

Het gaat maar door, Mário maakt de ene na de andere sublieme fles open. Ambergele kleur met fijne belletjes. Na wat overschenken verdwijnt de reductieve geur en komen de complexe aroma's van de vorige wijn tevoorschijn: droogbloemen, patisserie en grapefruitschil. De smaak is verbluffend goed en heeft de meeste complexiteit tot nu toe. Zeer compleet en elegant met superieur fruit van kweepeer, edele bitters en nog een klein beetje karamel. Zeer lang en gastronomisch, met perfecte zuren.

**** Espumante Grande Reserva Bruto Natural 1990, Quinta das Bágeiras

Diep amber met orange reflex. De mousse is verdwenen. De geur heeft nog iets reductie maar is verder een feest. Fascinerend fruit van een bijzonder niveau, zeer elegant en complex met diepte. De smaak presenteert prachtige tonen van abrikozen en kweeperen. In de zeer lange finale iets karamel en Butter scotch.

WITTE WIJNEN

***(*) Garrafeira Branco 2017, Quinta das Bágeiras

Witte blend van maria gomes en bical, 75 jaar oude stokken op kalk-kleibodem. 24-35 u skin contact. Vergist en opgevoed in oude vaten van 2.500 liter, niet geklaard, niet gefilterd. Alc. 13,8%, geen restsuiker. Productie ongeveer 3.000 flessen. – Aangenaam zachte geur en smaak van wit fruit. Veel invloed van de lie, waardoor een impressie van zoet.

****+ Garrafeira Branco 2011, Quinta das Bágeiras

Witte blend van maria gomes en bical, 69 jaar oude stokken op kalk-kleibodem. 24-35 u skin contact. Vergist en opgevoed in oude vaten van 2.500 liter, niet geklaard, niet gefilterd. Alc. 14%, geen restsuiker. – Diepe groengele kleur. Zeer expressieve geur met diepte en klasse. Idem voor de smaak, die rijk en compleet is, met grote lengte en ziltheid in de finale.

****+ Pai Abel Branco 2017, Quinta das Bágeiras

Genoemd naar Abel Nuno, de vader (pai) van Mário. Witte blend van maria gomes en bical, 18 jaar oude stokken, streng gesnoeid, uit een enkele wijngaard met veel klei en kalk. 24-35 u skin contact. Vergist met iets bâtonnage en 12 maanden opgevoed in gebruikte Bourgondische barriques van François Frères. Soms natuurlijke malo, maar dat vindt Mário niet belangrijk. Niet geklaard, niet gefilterd. Alc. 14%, geen restsuiker. Productie ongeveer 5.000 flessen. – Volle, complexe geur van perzik, planten, bergamot en gedroogde bloemen waarbij het hout absoluut ondergeschikt is. Bijzondere, minerale smaak met o.a. specerijen en patisserie, eindigend in een lange finale. Structuur, energieke spanning en precisie kenmerken deze bijzondere wijn.

****+ Pai Abel Branco 2012, Quinta das Bágeiras

Donker goudgeel. Zeer brede maar ook frisse geur en smaak, rijk en machtig, met kweepeer en abrikoos. De lengte is voorbeeldig. Doet denken aan een droge pinot gris, maar dan met een betere zuurgraad. Kan alle gerechten aan.

RODE WIJNEN

***(*) Reserva Tinto 2017, Quinta das Bágeiras

Blend van 60% baga en 40% touriga nacional. Niet ontsteeld. Vergist met autochtone gisten, eerst 6 dagen in lagares met een paar keer per dag remontage en pigeage, daarna in foeders. Opvoeding 18 maanden in dezelfde vaten. Alc. 13%. Niet geklaard, niet gefilterd. Productie gemiddeld 9.000 flessen. – Frisse, krachtige geur van zuiver bosfruit met leer en animale tonen. Heldere, strakke smaak van zwart fruit met zachte tannines en een beetje metalige zuren. Iets stoffige finale met een bittertje.

****- Avô Fausto Tinto 2017, Quinta das Bágeiras

Genoemd naar Fausto Nuno, de opa (avô) van Mário, met wie hij nog 10 jaar heeft samengewerkt tot zijn overlijden in 2002. Voornamelijk baga, met iets touriga nacional. De niet ontsteelde druiventrossen werden vergist in een lagar gedurende een week, met diverse malen per dag onderdompeling. Voltooiing van de gisting in gebruikte Bourgondische barriques. Opvoeding in gebruikte foeders. Niet geklaard, niet gefilterd. Alc. 12,5%. Productie ongeveer 2.000 flessen. – Gesloten geur, dieper, voller en complexer dan van de vorige wijn. Dat geldt ook voor de frisse, elegante smaak, met mooi rijp fruit vol schakeringen. Zachte tannines. Nog veel te jong, moet nog minstens 5 jaar verder rijpen. Decanteren.

****+ Garrafeira Tinto 2016, Quinta das Bágeiras

100% baga van ruim 100 jaar oude stokken. De niet onsteelde trossen werden 8 dagen vergist in lagares, met 5-6 x per dag onderdompeling met houten stampers en oversteken. Voltooiing van de gisting in gebruikte foeders (tonels). 18 maanden opvoeding in dezelfde vaten. Niet geklaard, niet gefilterd. Alc. 13,5%. Productie ongeveer 7.000 flessen, alleen in de beste jaren. – Zeer diep paars. De complexe, karaktervolle geur is nog gesloten en moet zich de komende 2 tot 3 jaar verder ontwikkelen. Zeer complexe smaak, fris en elegant, met zacht fruit en krachtige tannines. Vlezige, romige finale. Sublieme wijn met referentie balans.

****(*) Garrafeira Tinto 2008, Quinta das Bágeiras

Zeer laat geoogst, pas op 8 oktober. Alc. 13,5%. – De kleur is nog veel dieper, tot en met de rand. De geur explodeert van het bramenfruit met viooltjes en nog meer prachtige schakeringen.  En de smaak is een feest van complexiteit en vulling. De wijn heeft alles. Fris en puur.

**** Garrafeira Tinto 1997, Quinta das Bágeiras

Uit het geboortejaar van zijn zoon Frederico. – De kleur heeft uiteraard wat meer evolutie. De geur is mooi ontwikkeld en toont aardbeien, cassis en umami. Zeer sappige, elegante smaak, met in de finale animale tonen en fijne bitters. Zeer zacht.

***** Fogueira 2004, Quinta das Bágeiras

In dit jaar waren de druiven zeer vroeg rijp, ze werden half september al geoogst. Een zware fles. Alc. 14%. Productie 1.000 flessen. Deze wijn kan volgens Mário 50 jaar oud worden. – De kleur is nog iets dieper dan van de Garrafeira Tinto 2008. Compacte geur met umami en zeer diepe, complexe tonen, enorm geconcentreerd. Ook de smaak is compact en complex, maar met alle frisheid die de wijn in volmaakt evenwicht brengt. Leer en animale tonen completeren het grandioze fruit. Sensationeel.

Diner

We dineren in de plaats Mealhada, in een van de beste restaurants van Bairrada met de naam Rei dos Leitôes. Mário nam een serie aangebroken flessen mee van de proeverij.

Bij het dessert werd geschonken:

****- Abafado 2005, Quinta das Bágeiras

Met alcohol versterkte wijn van 100% baga. 10 jaar oxidatief opgevoed in barriques als een soort tawny. Alc. 20%, restsuiker 80 g/l. Productie 1.000 tot 2.000 flessen.  – De kleur is roodbruin. Geur van gekonfijt fruit met specerijen en karamel. Heerlijke zoete smaak van o.a gedroogde pruimen en walnoten, rozijnen en tutti frutti. Uitstekende wijn met prima balans. Qua stijl meer Madeira dan Tawny Port.

En als digestief:

Aguardente Vinica Velha, Quinta das Bágeiras

10 jaar gerijpt in kleine barriques, in een warme loods. Alc. 14%. – Zuivere geur van sinaasappelschil, specerijen en umami. Pure smaak zander karamel en vanille.

Bagaceira Aguardente, Quinta das Bágeiras

Kleurloze grappa, alc. 50%. – Zeer zuivere geur en zachte smaak met aroma's van bloemen. Prima.

Quinta de Baixo, Niepoort Vinhos

Dirk Niepoort houdt zich niet alleen bezig met de productie van Port, maar ook met wijnproductie in diverse gebieden van Portugal, Douro (Quinta de Nápoles, schist bodems), Minho/ Vinho Verde (graniet bodems), Dão (Quinta da Lomba, granietbodems) en Bairrada (Quinta de Baixo, kalksteen bodems). Verder produceert hij de Projectos Wines in samenwerking met andere producenten uit Portugal en andere landen, o.a. Alvaro de Castro uit Dão, Telmo Rodriguez uit Spanje, Raúl Perez uit Spanje en Dorli Muhr uit Oostenrijk.

Quinta de Baixo

Dit wijngoed bevindt zich in het dorp Cordinhã, gemeente Cantanhede. Dirk Niepoort bezocht Bairrada voor het eerst in 1995 en 1996. Samen met Casa de Saima en Mario Sergio van Quinta das Bágeiras produceerde hij toen enkele Bairrada wijnen. In 2010 hielp hij Filipa Pato met de productie van een versterkte wijn en wat tafelwijn. In 2012 produceerde hij wijn op Quinta de Baixo, en besloot toen het wijngoed te kopen, inclusief de bestaande winery. Dirk vindt de terroir van Bairrada de beste van Portugal.

Wijngaarden

De wijngaarden liggen in de driehoek Cordinhã, Ourentã, Cantanhede. Dit terroir is met zijn kalk-kleibodem bijzonder geschikt voor de productie van Bairrada wijnen. Quinta de Baixo, DO Bairrada, bezit 19 ha wijngaarden, waarvan 17 ha met oude stokken. De wijnstokken variëren in leeftijd van 10 tot ruim 100 jaar. Ongeveer 10% betreft witte rassen, die geblend worden.

De wijnbouw is sinds 2012 biologisch gecertificeerd en momenteel – vanwege de 40% gekochte druiven - in overgang naar biodynamisch. We bezoeken een oude wijngaard van 2 ha, waarvan de druiven nu nog worden gekocht. Met de eigenaar, een oude man, wordt onderhandeld over verkoop aan Niepoort.

Winery

Dirk vindt dat baga druiven niet meer nodig hebben en streeft naar wijnen met elegantie, lichtheid, frisse zuren en expressie van de kalkbodem in plaats van kracht. De druiven worden vroegtijdig geplukt. Groene tonen vindt Dirk geen bezwaar, die verdwijnen op den duur. Die voor rode wijnen gisten ongeveer 10 dagen, deels in lagares - met circa 40% hele trossen en weinig of geen extractie - en deels in gesloten rvs tanks. In de lagares wordt de hoed met emmers overgegoten, dat is alles.

De opvoeding gebeurt meest in grote, 60 jaar oude foeders van 1.000 liter, die werden gekocht in het Mosel gebied. Dirk wil geen barriques meer gebruiken en ook geen nieuw eiken. Hij heeft plannen om met amfora's te gaan werken voor gisting en opvoeding.

Wijnmaker van Quinta de Baixo is Miguel.

Productie en export

De jaarlijkse productie bestaat uit 100.000 flessen, waarvan 75.000 rode wijnen, 15.000 witte wijnen en 10.000 mousserende. 60% komt van eigen wijngaarden, 40% van de druiven wordt bijgekocht. Dirk wil zijn bedrijf langzaam laten groeien en de wijnen langer op fles laten rijpen, alvorens ze op de markt te brengen. Het huidige assortiment omvat 8 Bairrada wijnen. Deze zijn alle te koop bij importeur Horizon Wines.

Proeverij

In de winery proeven we een hele serie wijnen uit vaten, foeders en tanks.

Garrafeira

100% baga. Geen extractie. Heeft 4 jaar rijping achter de rug. – Heerlijke wijn met zijdezachte tannines en kruidigheid. Nu al zeer drinkbaar. De wijn uit een ander vat van het oogstjaar 2018 is dieper en voller van geur en smaak, met fijne, afgeronde tannines en een stevige kern die veel grip geeft. Uit een derde vat komt een baga met een hogere zuurgraad. Frisser van smaak, met meer body en rijper fruit. Complexer en kruidiger. We proeven nog een baga van 2019. Metalig en strak met goede zuren, eindigt abrupt en moet verder rijpen.

Pinot Noir 2018

Stokken uit 2007 en 2010, zeer kalkrijke bodem. Valt onder Bairrada DOC. Productie 2 vaten. – Geparfumeerde geur. Veel zacht kersenfruit in de tweede helft van de smaak.

Witte wijn van 2015 uit rvs tank

Druiven van pure kalkbodem. Deze wijn heeft 1 maand skin contact gehad en gist al 5 jaar, de malo is net beëindigd. – Zeer florale geur. Droge smaak met goede vulling en spel van bloemen met gele steenvruchten. Veel grip, waarbij de zuren zijn opgenomen in de structuur.

Witte wijn van 2018 uit 1.000 liter foeder

Druiven van 100 jaar oude stokken uit wijngaarden met pure kalkbodems in de Don Pedro vallei. Deze wijn wordt gebruikt voor de VV Vinhas Velhas Branco. – Wat vlezigheid kenmerkt de smaak, met zacht, neutraal fruit en ingetogen karakter. Uit een andere foeder een wijn die eveneens bestemd is voor de VV Vinhas Velhas Branco. Deze heeft veel meer bloemengeur en wit fruit. Zeer mooie, levendige smaak met fraaie balans.

Witte wijn van 2019 uit tank

Florale geur met gisttoon. De smaak heeft een hoge zuurgraad die de mond schoonmaakt.

Witte wijn uit solera, gestart in 2015

Veel vulling, compleet, gebalanceerd, karaktervol, lange finale. Prima

Rode wijn uit een vat van 2.500 liter

Van druiven uit één wijngaard. Dirk wil de wijn nog langer op vat houden, maar er is zoveel vraag naar dat hij binnenkort gaat bottelen. – Zeer mooi qua geur en smaak, met complexe aroma's van bloemen. De wijn uit het vat ernaast – Lot D – is minder ver ontwikkeld, maar heeft een groot concentraat. Vlezigheid, iets umami, ziltheid en bitters.

Witte wijn van 2016 uit vier 600 liter vaten

• Vat 1 - zeer aromatische geur en smaak, met te veel vluchtige zuren (de wijnmaker geeft het toe); vol en rijk geel fruit in de smaak.
• Vat 2 - minder volatile en is rijk, breed, met strakheid en metalige zuren.
• Vat 3 - verreweg het beste vat, geen volatile, brede stijl van geel fruit, zeer stevig, beendroog, fris en mineraal, geen oxidatie.
• Vat 4 – neutrale geur van geel fruit, romige smaak, vol met geel fruit.

Na deze proeverij in de kelder wordt op het terras als aperitief een mousserende wijn van baga druiven uit magnum geserveerd, die ter plekke wordt gedegorgeerd. Zeer mooi en expressief, een heerlijk glas.

Lunch

Tijdens de lunch op het terras wordt een serie wijnen gepresenteerd.

***(*) Witte wijn uit 2013

100% bical, 3 jaar gerijpt in een 1.000 liter vat. – Goudgeel-olijfgroen. Ingetogen geur van bloemen. Droge, zeer aangename smaak van bloemen en geel fruit, niet uitbundig en prima in balans. Fris en verfrissend, fijne terroirwijn.

***** Richebourg 2014, DRC

Een ongekende verrassing! Blind geschonken. De wijn staat een dag open en heeft verbluffende klasse. Overheerlijk bij het gerecht van geit uit de oven met paddenstoelenrisotto.

Jaen 2019, Dão

100% jaen, een druivenras dat de voorkeur geeft aan granietbodem. – Stevige wijn, prima bij côte de boeuf grillé.

Dão 2014

Wat exotisch fruit. Zeer expressief en elegant met zacht fruit.

Dão 2018

Blend met jaen. – Steviger dan de Jaen 2019 maar ook prima. Minder puur jaen.

Bij het diner in Visrestaurant O Gaveto te Porto proefde ik als aperitief: